Yaş Meyve ve Sebze Sektörü Üretim ve İhracat

DÜNYA ÜRETİMİ

Dünya Yaş Sebze Üretimi

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)'nün en güncel verileri olan 2013 yılı verilerine göre; 2013 yılında dünyada 52,4 milyon hektar alanda yaş sebze üretimi yapılmıştır. Söz konusu alanda yetiştirilen toplam yaş sebze yaklaşık 995 milyon ton olup, domates yaklaşık 163,4 milyon tonluk üretimi ile dünyada en çok yetiştirilen yaş sebze ürünüdür*. Domates ürününü, sırasıyla, kuru soğan (84,7 milyon ton), lahana (71,4 milyon ton), hıyar ve kornişon (71,3 milyon ton) ürünleri takip etmektedir. 2013 yılı itibarıyla toplam yaş sebze üretiminde 2002 yılına kıyasla % 35 oranında artış meydana gelmiştir.

Dünyada toplam 4,6 milyon hektar alanda domates ekimi yapılmaktadır. Domates üretiminde dünyada önde gelen ülkeler sırasıyla Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) (50,5 milyon ton), Hindistan (18,2 milyon ton), Amerika Birleşik Devletleri (ABD) (12,5 milyon ton), Türkiye (11,8 milyon ton) ve Mısır (8,5 milyon ton) iken, verimin en yüksek olduğu ülke Belçika'dır. ÇHC dünya üretiminin yaklaşık üçte birini tek başına gerçekleştirmekte olup, ülkemizin küresel domates üretiminden aldığı pay %7,2 seviyesindedir.

Dünyada en çok üretilen ikinci sebze ürünü kuru soğandır. Dünyada toplam 4,3 milyon hektar alanda ekimi yapılan kuru soğanın, 2013 yılı itibarıyla küresel üretim hacmi 84,7 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Dünyadaki önemli kuru soğan üreticisi ülkeler; ÇHC (22,3 milyon ton), Hindistan (19,3 milyon ton) ve ABD (3,1 milyon ton)'dir. ÇHC ve Hindistan dünya üretiminin yarısını tek başına gerçekleştirmekte olup, ülkemizin küresel kuru soğan üretiminden aldığı pay %2,2 seviyesindedir.

ÇHC'nin yaş sebze üretimini sırasıyla Hindistan (119 milyon ton) ve ABD (31,5 milyon ton) takip etmektedir. Ülkemiz 22,7 milyon tonluk üretimi ile dünya sıralamasında dördüncü sırada yer almakta ve küresel yaş sebze üretiminden %2,2 oranında pay almaktadır.

Dünya Yaş Meyve Üretimi

FAO'nun en güncel verileri olan 2013 yılı verilerine göre; dünyada toplam 60,4 milyon hektarlık arazide yaş meyve üretimi yapılmıştır. Söz konusu alanda yetiştirilen toplam yaş meyve 841 milyon ton olup, yaklaşık 109 milyon tonluk üretim miktarı ile karpuz (bu çalışmada meyve kategorisinde yer verilmiştir), dünyada en çok yetiştirilen yaş meyve ürünüdür. Karpuz ürününü, sırasıyla muz (105,9 milyon ton), elma (80,8 milyon ton), üzüm (77,1 milyon ton) ve portakal (71,3 milyon ton) ürünleri takip etmektedir. Dünya yaş meyve üretimi 2013 yılında 2002 yılına kıyasla %34,3 oranında artış kaydetmiştir.

Dünyada en fazla üretimi gerçekleştirilen yaş meyve ürünü olan karpuzun üretimi en fazla Asya ülkelerinde yapılmakta ve bu kıtayı sırasıyla Amerika, Afrika, Avrupa ve Okyanusya ülkeleri izlemektedir. Karpuz genellikle, sıcak ve ılık iklimin hakim olduğu yerlerde yetişmekte olup, bu özelliğinden dolayı dünyada geniş alanda üretimi gerçekleştirilen birüründür. 2013 yılı verilerine göre dünya karpuz üretim miktarı yaklaşık 109 milyon tondur. ÇHC karpuz üretiminde ilk sırada yer almakta olup, 72,9 milyon tonluk üretim miktarı ya da seviyesiyle dünya üretiminin yaklaşık %66'sını tek başına gerçekleştirmektedir. Bu ülkeyi 3,9 milyon tonluk üretim ve % 3,6'lık pay ile İran izlemektedir. Üçüncü sırada ise 3,8 milyon tonluk üretim hacmiyle Türkiye yer alırken, küresel üretimden aldığı pay %3,5 seviyesindedir.

Muz genellikle, tropik ürün yetiştiriciliği gerçekleştirilen, gelişmekte olan ülkelerde üretilmektedir. 2013 yılı verilerine göre dünya muz üretim miktarı 105 milyon tondur. Hindistan muz üretiminde ilk sırada yer almakta olup, 27,5 milyon tonluk üretim seviyesiyle dünya üretiminin yaklaşık %26'sını tek başına gerçekleştirmektedir. Bu ülkeyi 12 milyon tonluk üretim ve % 11,4'lik pay ile ÇHC izlemektedir. Üçüncü sırada Filipinler yer almakta, 8,6 milyon tonluk üretim seviyesiyle küresel üretimden %8,2 pay almaktadır. Brezilya ise dördüncü sırada gelmekte olup, 6,8 milyon tonluk muz üretimiyle toplam üretimden aldığı pay %6,5'dir

2013 yılı FAO verilerine göre; yaş meyve üretiminde ÇHC yaklaşık %28,8'lik pay ve 242,1 milyon tonluk üretim ile ilk sırada yer alırken, bu ülkeyi sırasıyla Hindistan (85,8 milyon ton), Brezilya (43 milyon ton) ve ABD (31,3 milyon ton) izlemektedir. Ülkemiz yaklaşık 21,7 milyon tonluk yaş meyve üretimi ile dünya sıralamasında beşinci sırada yer almakta ve küresel üretimden %2,6 pay almaktadır.

DÜNYA TİCARETİ

Küresel Yaş Meyve İhracatı

Dünyada toplam yaş meyve ihracatı 2015 yılı itibarıyla 68,1 milyar dolar seviyelerindedir. 2015 yılında toplam ihracat 2014 yılına göre %1,9'luk bir azalış göstermiştir. Önde gelen ihracatçı ülkeler ise İspanya (7,8 milyar $), ABD (5,8 milyar $), ÇHC (4,3 milyar $), Hollanda (4,2 milyar $), ve Şili'dir (4,1 milyar $).
Trademap verilerine göre ülkemiz yaklaşık 1,4 milyar dolarlık ihracat hacmiyle 2015 yılı itibarıyla dünya yaş meyve ihracatından %2'lik pay almakta ve on beşinci sırada yer almaktadır.

Küresel Yaş Meyve İthalatı

Dünya yaş meyve ithalatında 2015 yılında 2012 yılına kıyasla %8,8'lik bir artış kaydedilmiştir. ABD 11,8 milyar dolarlık ithalatı ile dünya ithalatından %15,4'lük pay almakta, bu ülkeyi Almanya, ÇHC, Birleşik Krallık ve Hollanda izlemektedir. AB ülkeleri ve Rusya Federasyonu'nun dünya ithalatından aldığı pay dikkat çekicidir.

Küresel Yaş Sebze İhracatı

Dünya yaş sebze ihracatı 2015 yılında 2012 yılına kıyasla %9,4 artmış ve 40,2 milyar dolar olmuştur. Hollanda 5,4 milyar dolarlık ihracatı ile dünya ihracatından % 13,5'lik pay almakta, bu ülkeyi sırasıyla İspanya, Meksika, ÇHC ve ABD izlemektedir. Ülkemiz 589 milyon dolarlık ihracat hacmiyle 2015 yılı itibarıyla dünya yaş meyve ihracatından %1,5'lik pay almakta ve on altıncı sırada yer almaktadır.

2015 yılı itibarıyla dünyada ihracatı en fazla yapılan yaş sebze ürünü domatestir. Söz konusu ürünün ihracatı yaklaşık olarak 8,4 milyar dolar civarında tezahür etmiş, küresel yaş sebze ihracatındaki payı ise %20,9 olarak gerçekleşmiştir. Domates ihracatında Meksika 1,8 milyar dolarlık ihracat ve %21,6 pay ile dünya lideri konumunda olup bu ülkeyi 1,6 milyar dolar ve %19,9'luk pay ile Hollanda, 1 milyar dolar ve %12,7 pay ile İspanya, 660 milyon dolar ve %7,9 pay ile Fas izlemektedir. Ülkemiz önde gelen ihracatçılardan biri olup, 2015 yılı itibarıyla 365 milyon dolarlık domates ihracatı gerçekleştirerek dünyada 5'inci sırada yer almıştır.

Küresel yaş sebze ihracatında ikinci sırada ise 4,5 milyar dolarlık ihracat hacmiyle biber gelmektedir. İspanya 969 milyon dolarlık biber ihracatıyla dünya lideri konumunda bulunmakta olup, küresel biber ihracatından %21,4 pay almaktadır. Bu ülkeyi Hollanda (932 milyon dolar, %20,6 pay) ve Meksika (863 milyon dolar, %19 pay) izlemektedir. Türkiye 2015 yılında gerçekleştirdiği yaklaşık 78 milyon dolarlık biber ihracatıyla 10'uncu sırada yer almıştır.

Küresel Turunçgil Ticareti

Dünya turunçgil ihracatı 2015 yılında 2012 yılına kıyasla %6,8 oranında artış kaydetmiş ve 12,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İlk 5 sırada yer alan ülkeler toplam dünya ihracatının %60'ından fazlasını gerçekleştirmektedir.

Küresel turunçgil ihracatında ilk sırada İspanya yer almakta ve 3,6 milyar dolarlık ihracat hacmiyle toplam turunçgil ihracatından %28,3 pay almaktadır. Bu ülkeyi %9,9'luk pay ve 1,2 milyar dolarla ÇHC ve %8,6'lık pay ve 1,09 milyar dolarla Güney Afrika Cumhuriyeti izlemektedir. Ülkemiz ise 2015 yılı itibarıyla 831 milyon dolarlık turunçgil ihracatı gerçekleştirmiş ve küresel ihracattan aldığı %6,5'lik payla dünyada 5'inci sırada yer almıştır.

Dünya turunçgil ithalatı 2015 yılında 13,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İlk 5 sırada yer alan ülkeler toplam dünya ithalatının %40'ını gerçekleştirmektedir. 2015 yılı itibarıyla küresel turunçgil ithalatında ilk sırada Rusya Federasyonu yer almakta, bu ülke 1,1 milyar dolarlık ithalat hacmiyle toplam ithalattan %8,6 pay almaktadır. Bu ülkeyi %8,2'lik pay ve 1,08 milyar dolarla Almanya ile Fransa, %7,5'lik pay ve 985 milyon dolarla ABD izlemektedir. Bir diğer önemli ithalatçı olan Hollanda'nın ithalatı ise 971 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

TÜRKİYE ÜRETİMİ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2015 yılında ülkemiz yaş meyve üretim miktarı bir önceki yıla göre önemli bir değişiklik göstermemiş ve %2,25 oranında artarak yaklaşık 20,3 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Meyveler içinde önemli ürünlerin üretim miktarlarına bakıldığında bir önceki yıla göre, kayısı %152, zerdali %96, kivi %31, kiraz %20 oranında artmıştır. Turunçgil grubunda ise mandalinada %11, greyfurtta %9 oranında artış olmuştur.

2015 yılında yaş sebze ürünleri üretim miktarı bir önceki yıla göre %4 oranında artarak 23,9 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Sebze ürünleri alt gruplarında üretim miktarları incelendiğinde, yumru ve kök sebzelerde %2,6 oranında, meyvesi için yetiştirilen sebzelerde %4,5 oranında, başka yerde sınıflandırılmamış diğer sebzelerde %2,2 oranında artış olmuştur.

Sebzeler grubunun önemli ürünlerinden domates üretimi %6,5 oranında artarak 12,6 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca bamya üretimi %7,6, patlıcan üretimi %2,7, hıyar %1,3, taze soğan %4,4, havuç %4,1 oranında azalmış; biber (çarliston) üretimi %10,7, kuru soğan üretimi %5, kabak (sakız) üretimi %4,4 oranında artmıştır.

2000 yılında 434 milyon dolar olan yaş meyve ve sebze ihracatımız, 2005 yılında 1,1 milyar dolara, 2010 yılında 2,16 milyar dolara yükselmiştir. 2014 yılında 2,3 milyar dolara ulaşan yaş meyve ve sebze ihracatımız 2015 yılında ise bir önceki yıla göre %12 oranında azalarak 2,02 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Kaynak: TÜİK,Ticaret Bakanlığı, TradeMap

İhracat yapmak isteyen, Yerli Üretici ve İhracatçılarımız için kurulan online fuarımız YeniExpo; firmanıza ve ürünlerinize katma değer katacaktır

Tags: Sektörü, üretim, Yaş, retim, Sebze, rü, Meyve, ihracat